Japonia - Kraj kwitnącej wiśni.



Festiwale i święta:



Japońska tradycja obchodzenia licznych festynów i odpustów sięga kilkuset lat. Rolniczy charakter japońskiego społeczeństwa, związany z całorocznym cyklem wspólnych prac polowych niewątpliwie przyczynił się do utrwalenia takich obyczajów. Choć obecnie Japonia prezentuje już zaawansowany typ społeczeństwa postindustrialnego, którego centra związane są z wielkimi aglomeracjami miejskimi, współczesny obyczaj japoński nadal odwołuje się do dawnej tradycji ludowej. To właśnie jest powodem wielkiej obfitości (większych, w skali regionalnej - kilkadziesiąt, a tych największych, ogólnokrajowych - kilkanaście) wszelkiego typu festynów i odpustów (matsuri), które towarzyszą Japończykom przez cały rok. Jako zasiedziali w Japonii cudzoziemcy winniśmy znać ich podstawowe znaczenie, rozróżniać poszczególne elementy stanowiące rytualną oprawę symbolicznej dekoracji, aby bardziej świadomie w nich uczestniczyć. Poponuję więc przegląd najważniejszych świąt, poczynając od Nowego Roku, a kończąc na późnej jesieni.

Na początek kilka słów informacji ogólnej. Charakter wszystkich festynów jest wybitnie sakralny (shintoistyczny lub buddyjski), co przypomina nieco nasze odpusty (nastrój gwarnego festynu z procesją, okazjonalnym jarmarkiem różności i sprzedażą dewocjonaliów włacznie itp.). Jako że tradycyjny kalendarz japoński oparty był na roku księżycowym, do dziś terminy poszczególnych świąt wyliczane są zgodnie z nim, co nie pokrywa się z przyjętym na Zachodzie kalendarzem słonecznym (pomimo oficjalnego zniesienia w Japonii kalendarza lunarnego w 1872r.).

Typowy festyn japoński trwa 3 dni, gdzie pierwszy dzień (yoi - przygotowanie) poświęcony jest zaproszeniu określonego bóstwa, aby zechciało patronować całej uroczystości. Przygotowuje się dla niego specjalne miejsce, którym jest pomniejszony model chramu (omikoshi), uroczyście obnoszony po mieście przez młodszych uczestników festynu, ubranych w tradycyjne okrycia. Drugi dzień jest kulmincją uroczystości (hon-matsuri), której główny punkt programu stanowi wielogodzinna procesja. Trzeci, ostatni dzień (miokuri) przeznaczony jest na uroczyste odprowadzenie bóstwa do jego niebiańskiej siedziby. Spotyka się też festyny odbiegające od tego schematu, np. te największe, trwajace 5 dni lub też odwrotnie - jednodniowe, lokalne...

Na początek omówmy najważniejsze coroczne święta japońskie, które w 16 przypadkach są oficjalnymi świętami państwowymi, dniami wolnymi od pracy (oznaczone gwiazdką).
  • pierwszy dzień Nowego Roku (gantan lub oshogatsu) pierwsza w nowym roku wizyta w chramie lub świątyni (hatsumode), odbywana pomiędzy 1 a 7 stycznia, pierwsze towarzyskie spotkanie najbliższych w nowym roku (shin'nenkai), odbywane pomiędzy Nowym Rokiem a połową stycznia,
  • dzień uzyskania pełnoletności przez wszystkie osoby, które w okresie ostatniego roku skończyły 20 lat (seijin-no hi), od niedawna obchodzony w drugi poniedziałek stycznia (dawniej - 15 stycznia) wigilia wiosennej równonocy, ale zgodnej z kalendarzem lunarnym a nie solarnym (setsubun), obchodzona 3 lutego, połączona z ceremonią rytualnego oczyszczenia domostwa, podczas której rzucając ziarnami fasoli wygłasza się magiczną formułkę fuku-wa uchi, oni-wa soto (niech szczęście zawita w dom, a zło odejdzie precz), pierwszy dzień wiosny (risshun) przypadający w/g kalendarza lunarnego na dzień 4 lutego,
  • rocznica założenia Cesarstwa Japońskiego (kenkoku-kinenbi), zdecydowanie bardziej mitologiczna aniżeli historyczna - 11 lutego Dzień Dziewczynek (momo-no sekku) zwany też Świętem Lalek (ohina-matsuri) - 3 marca, daleki odpowiednik naszego Dnia Kobiet,
  • zrównanie wiosenne podług kalendarza solarnego (shunbun-no hi), przypadające w dniu 20 lub 21 marca przedostatni tydzień marca około wiosennej równonocy (higan), podczas którego tradycyjnie odwiedza się groby bliskich, urodziny Buddy (kanbutsue) lub Dzień Kwiatów (hana-no-hi) w dniu 8 kwietnia, tradycyjne oglądanie kwiatów japońskiej wiśni (hanami), przypadające zależnie od miejsca - pomiędzy połową marca (południowa Japonia) a końcem kwietnia (północna Japonia)
  • Dzień Zieleni (midori-no hi), zakamuflowana pod tą nazwą rocznica urodzin poprzedniego cesarza Showa, która przez 63 lata nazywała się Dniem Urodzin Cesarza, w dniu 29 kwietnia
  • Dzień Konstytucji (kempo-kinenbi) przypadający na dzień 3 maja (co za przypadkowa zbieżnośc z polską tradycją!)
  • Dzień Chłopców (tango-no sekku) zwany też Dniem Dziecka (kodomo-no hi), obchodzony w dniu 5 maja astralne święto zakochanych, gdy dwie gwiazdy Vega (Prząśniczka) i Altair (Pasterz) spotykają się raz w roku na niebieskim firmamencie (tanabata) w dniu 7 lipca,
  • Dzień Morza (umi-no hi) obchodzony od niedawna w dniu 20 lipca Święto Zmarłych (obon lub shoronagashi), podczas którego odwiedza się groby bliskich, obchodzone od połowy lipca do połowy sierpnia, w zależności od miejsca i lokalnej tradycji, pierwszy dzień jesieni w/g kalendarza lunarnego (risshu), przypadający w dniu 15 sierpnia (znowu koicydencja z naszm świętem maryjnym),
  • Dzień Szacunku dla Starszych (keiro-no hi), obchodzony w dniu 15 września zwyczaj oglądania pierwszej pełni jesiennej księżyca w/g kalendarza lunarnego (otsukimi), przypadającej w okolicach 13 września,
  • solarne zrównanie jesienne (shunbun-no hi) w dniu 23 września przedostatni tydzień września około równonocy jesiennej (higan), podczas którego tradycyjnie odwiedza się groby bliskich,
  • Dzień Kultury Fizycznej (taiiku-no hi) zwany też Dniem Sportu w dniu 10 października
  • Dzień Kultury (bunka-no hi), ukryty pod tą nazwą dzień urodzin cesarza Meiji, w dniu 3 listopada święto 3- i 7-mioletnich dziewczynek oraz 5-cioletnich chłopców (schichi-go-san), obchodzone w dniu 15 listopada,
  • Dzień Dziękczynienia za Pracę (kinro-kansha-no hi) w dniu 23 listopada (wzorowany na amerykańskim Święcie Dziękczynienia) przesilenie zimowe (toji) w dniu 22 grudnia,
  • urodziny obecnego Cesarza (tenno-otanjobi) w dniu 23 grudnia ostatnie spotkanie towarzyskie najbliższych w starym roku (bonenkai), odbywane pomiędzy połową grudnia a Nowym Rokiem, ostatni dzień starego roku (omisoka), który w niczym nie przypomina naszego Sylwestra,




    Strona główna